Kunga Tseyang (Gangnyi “Sun of Snowland”) ཀུན་དགའ་ཚངས་དབྱངས། ༼གངས་ཉི།༽
Kunga Tseyang is a popular writer, blogger and photographer who is passionate about the environment. He was taken by police from Labrang monastery in Gansu province on 17 March 2009 and was sentenced to five years in December 2009. Kunga Tseyang, who is a monk, is thought to have been detained as a result of his essays on a website named “Jottings” or “Rough Notes” (Tib: Zin-dris).
[English]
དོན་ངོ་མར་ཁ་བྲལ་དུ་གཏོང་མཁན་དེ་སུ་ཡིན།
གངས་ཉི།
བྱ་ལས་གང་ཞིག་བརྩོན་ན་ཡང་དྲིལ་བསྒྲག་ནི་བྱ་ལས་དེའི་ནུས་པ་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་བྱེད་ཀྱི་ལག་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད་མོད། དྲིལ་བསྒྲག་བྱེད་སྟངས་དེ་ནམ་ཡང་བདེན་དོན་གྱི་ར་བ་ལས་བརྒལ་ཕྱིན་ནམ་ཞིག་ཁྱོད་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲག་དེ་ནི་ར་བཟི་བའི་ལབ་རྡོལ་བཞིན་ནུས་མེད་ཅིག་ཏུ་ཆགས་འགྲོ་བའང་ཆོས་ཉིད་ཅིག་རེད།
ད་ལོའི་ཞི་རྒོལ་འོས་ལངས་ཀི་སྐབས་སུ་རྩ་འཛུགས་ཡོད་པའི་ཁོངས་མི་སུ་ཞིག་ནང་འཛུལ་བྱས་ཏེ་མི་དམངས་ལོག་ལམ་དུ་ཁྲིད་ཅིང་ཀྲུང་དབྱང་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་དང་། ལྷ་ས་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་སོགས་ཀྱིས་གནས་ལུགས་རྒྱབ་གཏོད་དང་དྲང་བདེན་རྡོག་རྫིས་ཀྱིས “ཁ་བྲལ་བོད་པ” ཞེས་བོད་མི་སྤྱི་ལ་སྡུག་དམོད་བྱས་པ་ཐལ་དྲགས་པ་འདིས། ནམ་ཡང་སོས་དཀའ་བའི་རྨ་ཁ་ཟབ་མོ་ཞིག་ཕྱོགས་གཉིས (བོད་རིགས་དང་རྒྱ་རིགས་གཉིས།།) ཀར་བཟོས་ཡོད་པས་ན་ད་ནི་རྒྱ་རིགས་སྤུན་ཟླ་བོད་ལ་མི་དགའ་བ་ཞིག་དང་། བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་རྒྱ་ལ་སྡང་བའི་བསམ་ཕྱོགས་ཤིག་ཀྱང་རང་ཤུགས་ཀྱིས་ཐོན་པར་བྱས་སོང་། ཁོ་བོས་ནི་ནམ་ཡང་དེ་ནི་མི་རིགས་ཁ་བྲལ་དུ་འགྲོ་བའི་བྱེད་ལས་ཤིག་ཏུ་ངོས་མི་འཛིན་ཐབ་མེད་དུ་འདོད་ཀྱིན་ཡོད།
ཕྱོགས་གཅིག་གིས (བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ།) ད་ནི་དངོས་གནས་འདུག་ག་མ་བཅུག་ནི་རེད། ང་ཚོས་མ་བྱས་པ་ཞིག་བྱས་སོང་ཞེས་གླེང་འདི་འདྲ་འགེལ་བ་དང་། ང་ཚོས་ཆུང་ངུ་དེ་ཆེན་པོར་བསྒྱུར་ནས་འཛམ་བུ་གླིང་ལ་ཁྱབ་བསྒྲགས་འདི་ལྟར་བྱས་སོང་། མཐའ་ན་ཏང་གི་བྱ་བ་ལས་ནས་མི་ལོ་ཉི་ཤུ་དང་སུམ་ཅུ་སོང་ཟིན་པའི་བོད་རིགས་དཔོན་པོ་དག་ལའང་སྐབས་དེར་རྒྱ་ཡུལ་ནས་མགྲོན་ཁང་གྲལ་དག་ཅིག་ཀྱང་ཕྱིན་མེད་ལ། ཞིང་ཆེན་དང་ཁུལ་སོགས་བོད་རིགས་སློབ་བུ་རེ་གཉིས་ལས་མེད་པའི་སློབ་གྲྭ་དག་རྫུན་ལས་ལ་གོམ་པའི་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་དང་། ཚགས་པར་དེ་དག་གི་རྗེས་འབྲང་སྟེ་བོད་མིར་ལྟ་ཕྱོགས་མི་ལེགས་པ་བཟུང་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་དང་མཚངས་འབྲུ་སོགས་བྱས་པ་ཐལ་དྲགས་པས། སྔོན་ཆད་ཁ་ཞེ་གཏིང་གསུམ་ནས་རྒྱ་རིགས་སྤུན་ཟླ་དང་། ཏང་དང་སྲིད་གཞུང་ལ་དགའ་བའི་བོད་རིགས་སློབ་བུ་དང་ལས་བྱེད་པ་དག་ལ་ད་ལོར་བརྡབ་གསིག་ཆེན་པོ་ཞིག་ཐེབས་ཤིང་། ད་དུང་ཤ་མཁོན་ཞེས་པ་ཞིག་ཀྱང་རང་ཤུགས་ཀྱིས་སེམས་ལ་བཞག་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་བཟོས་སོང་། འདི་ཡང་ཁྱོད་ཚོས (འདི་ནི་ནོར་འཁྲུལ་གྱིས་བྱ་ལས་དེ་འདྲ་བརྩོན་མཁན་དག་ལ་བཤད་པ་ཡིན།) བྱ་ལས་གང་ཞིག་གནད་ལ་མ་ཁེལ་བའི་ནག་ཉེས་ལས་ཅི་ཞིག་ཡིན་ཨང་།
སྐབས་དེ་དག་དུ། ང་ཚོ་ཡར་མར་ལ་འགྲོ་བའི་ལམ་བུ་དེ་ཡང་ཆེས་གུ་དོག་པོ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཏེ་ང་ཚོའི་འགྲོ་འདུག་སྤྱོད་གསུམ་ལ་བཀག་སྡོམ་རབ་དང་རིམ་པ་བྱས་ཤིང་། དམག་མིའི་མེ་མདའི་མཆུ་ཁར་སྐྲག་སྔངས་འཇིག་གསུམ་གྱིས་དེད་པ། ད་དུང་ང་ཚོའི་སེམས་ཀྱི་དྲོད་དང་། རེ་བའི་རྒྱབ་རི་ལྟ་བའི་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུའི་པར་རིས་ཙམ་རིག་ན་ཡང་དེ་མ་ཐག་མཐོང་ས་རིག་ས་ནས་རྡོག་རྫིས་གཏོང་བ་དང་། གཡས་གཤེག་གཡོན་གཤེག་བྱེད་པ། ཆད་པ་ནན་མོ་གཅོད་པ། དུས་བཀག་བྱས་པ། མཐོང་ཆུང་དང་བརྙེས་བཅོས་སོགས་ཀྱི་དམོད་ཚིག་ཅི་དགར་འདོན་པ་སོགས་ནི་མི་རིགས་ཁ་བྲལ་དུ་གཏོང་བའི་བྱེད་ལས་ཉག་གཅིག་རེད་ཅེས་བརྗོད་རྒྱུ་ཡིན་ལ། ང་ཚོའི་སེམས་ཀྱི་དུང་བ་གཅོད་མ་ཐུབ་ཀྱི་བར་ཏུ་ཁྱོད་ཚོས་འབྲས་བུ་མེད་པའི་བྱ་ལས་གང་འདྲ་བརྩོན་ན་ཡང་། དེས་ནི་ང་ཚོ་ཆིག་སྒྲིལ་དང་བརྩེ་ཞེན་གྱི་ནུས་པ་ཆེ་ནས་ཆེ་རུ་འགྲོ་བ་ལས་གཞན་ གང་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབ་ནུས་མ་ཡིན།
སྤྱིར་དམག་མི་སུ་དང་གང་ཡིན་ན་ཡང་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇག་དང་། མི་དམངས་མཐུན་སྒྲིལ། སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་སོགས་ལ་ལེགས་རྗེས་འབུལ་མཁན་གྱི་དཔའ་བོའི་སྡེ་ཁག་ཅིག་ཡིན་པར་ཁོ་བོས་སྔ་མོ་ནས་ཡིད་ཆེས་བཅང་ཡོད་ན་ཡང་། ད་ལོ་ནི་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་མི་རིགས་ཀྱི་ཞེན་ཕྱོགས་ཆེ་བ། ཚེ་སྲོག་སྣང་མེད་དུ་གཏོང་བ། རྐུ་འཕྲོག་བཅོམ་གསུམ་ལ་མཁས་པ། བཙན་དབང་རང་ལུགས་ལ་བྱང་བ། ཁྲེལ་མེད་ལུགས་མེད་ལ་མོས་པའི་དཔུང་སྡེ་རྔམས་མཐུག་པ་ཞིག (འདི་ནི་ད་ལོར་རྔ་བ་ས་ཁུལ་དང་། ཀན་ལྷོ་ས་ཁུལ་སོགས་གཙོར་བྱས་ནས་བཤད་པ་ཡིན།) གི་རང་གཟུགས་ཕྱིར་བསྟན་པ་འདིས། རང་སེམས་ཀྱི་ཡིད་ཆེས་གཙང་མ་དེ་ཡང་གཙང་བཤག་བྱས་སོང་། དེ་ཡང་དམག་མི་ཁ་ཅིག་དང་། ས་གནས་སྲིད་གཞུང་འགའ་ཞིག་གིས་བྱས་པའི་ནག་ཉེས་ཡིན་ན་ཁྱོད་ཚོ་ནི་མི་རིགས་ཁ་བྲལ་དུ་གཏོང་མཁན་གྱི་གཏེ་བོ་ཉག་གཅིག་རེད་ཅེས་བརྗོད་རྒྱུ་ཡིན།
ད་དུང་སྤྱི་བདེ་ལས་ཁུངས་དང་། དམག་མིའི་ལས་ཁུངས། ཏང་གི་ལས་ཁུངས་སོགས་ནས་མི་བདེན་བདེན་རྫུན་གྱི་ཡར་ཞུའི་ཡིག་ཚོགས་མང་བོ་ཀྲུང་དབྱང་གི་མདུན་དུ་སྤུངས་ནས་དམངས་སྒོར་ཁྲི་འབུམ་མང་བོའི་ཁེ་བཟང་དང་རྒྱལ་ཁ་ལེན་ཞོར་ཁྲེལ་མེད་ལུགས་མེད་དང་། ཕྱི་བཞོག་གཉའ་གནོན་གྱི་ལས་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཚོམ་མེད་དུ་ལས་ཀྱིན་ཡོད་པ་འདི་ཚོ་ཡང་། མི་རིགས་ཁ་བྲལ་གཏོང་མཁན་གྱི་གཏེ་བོ་ཉག་གཅིག་ཅི་ལ་མིན་སོང་། ད་དུང་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་ག་གེ་མོས་གོང་རིམ་སྲིད་གཞུང་ལ་ངོ་དགའ་བྱ་ཆེད་དང་། རང་གི་གོ་གནས་གོང་འཕེལ་གྱི་ཕྱིར་ཏུ་ཚབ་ཆེ་བས་ལས་ཀ་སྣ་ཚོགས་སྤེལ་བས་རང་ཉིད་སྐྱོན་ལ་འཐོག་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།
རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་དང་བརྟན་བརླིང་ལ་གནོད་པའི་ལས་རིགས་ཚབ་ཆེ་བ་འདི་འདྲ་ཚོམས་མེད་དུ་ལས་ཀྱིན་ཡོད་ན། ཀྲུང་དབྱང་གིས་ཀྱང་མིག་གཡས་ཞར་བའི་ལོང་བ་དང་རྣ་གཡས་འོན་པའི་ལྐུག་པ་ལྟ་བུ་བྱས་ཏེ་སྡོད་དོན་ཅི་ལ་ཡོད། བླ་མ་ནོར་ན་ཡང་ཆོག དཔོན་པོ་ནོར་ན་ཡང་རུང་། སྲིད་གཞུང་ནོར་ན་ཡང་ཆོག་སྟེ་ནོར་འཁྲུལ་ཡོད་པའི་མི་དེ་རིགས་མི་དམངས་ཀྱི་མདུན་དུ་ཡར་ལངས་ཏེ་དག་སེལ་ཞུ་རན་ལ་བསླེབ་ཟིན། དེ་ལྟར་བྱས་ན་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཡར་རྒྱས་དང་། འཆམ་མཐུན་སྤྱི་ཚོགས་འཛུག་བསྐྲུན་ལ་ནུས་པ་བླ་ལྷག་གིས་འདོན་པར་ང་ཚོས་ཡིད་ཆེས་བཅང་ཆོག་ཆོག་ཡིན།
ཕྱོགས་གཅིག་གིས (རྒྱ་རིགས་སྤུན་ཟླ་དང་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ་གཉིས་ལ་གོ་ཆོག།) ཨ་ཙི། མི་རིགས་འདི་ནི་ཅི་འདྲའི་འཇིགས་སུང་རུང་བ་ཞིག མི་རིགས་འདི་ང་ཚོར་འདི་འདྲའི་སྡང་དོན་གང་གིས་ལན་ནམ། ཁོ་ཚོས་དམིགས་བཀར་གྱིས་ང་ཚོའི་སྤུན་ཟླ་དག་ལ་ཤ་མཁོན་དང་རྡུང་རྡེག་འདི་འདྲ་གཏོང་དོན་གང་ཡིན་ནམ། རྫུན་ལས་གཡོ་ལས་སོགས་བྱེད་ལས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་བསྐྱེད་པའི་བསམ་བྱ་སྣ་ཚོགས་པ་ཞིག་གིས། ཐ་ན་གླ་བྱེད་རླངས་འཁོར་བསྐོར་མཁན་དག་ལའང་བོད་རིགས་ཟེར་དུས་སེམས་ལ་གཟེར་ཤད་རྒྱག་པ་ཞིག་དང་། བོད་མི་ཟེར་དུས་མིག་ལ་འཛེར་འོངས་པའི་གདོན་རྫས་ལྟ་བུ་ཞིག་གི་བག་ཆགས་བཞག་ཡོད་པ་རེད།
སྤྱིར་བཤད་ན་རྒྱ་རིགས་དང་བོད་རིགས་གཉིས་ནི་དུས་ཡུན་རིང་བོའི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་རོགས་རམ་བྱེད་མྱོང་བ་དང་། ཕན་ཚུན་ལ་མཛའ་བརྩེ་དང་བརྩི་བཀུར་བྱས་མྱོང་བའི་སྤུན་ཟླ་ལེགས་པོ་ཞིག་ཡིན་ངེས་ན་ཡང་ད་ལོ་ནི་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་སུ་ཞིག་གི་སེམས་པར་དགྲ་བོ་ལྟ་བུའི་འདུ་ཤེས་རྫོབ་པོ་ཞིག་བཞག་སོང་ལ། འདུ་ཤེས་དེ་ནི་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ཇེ་དམ་དུ་གཏོང་བྱེད་ཅིག་ཏུ་འགྱུར་ཡོད་དམ། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་གཏོར་བརླག་ཡོང་བྱེད་ཅིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། དེ་ནི་སྲིད་གཞུང་དང་དཔོན་པོ་ཚོས་འདང་རྒྱག་དགོས་ས་ཞིག་དང་། འདང་རྒྱག་རིན་ཡོད་པ། འདང་བརྒྱབ་ནས་དོན་མཐུན་གྱི་ལས་ཀ་ཡང་དག་ཅིག་ལས་རྒྱུ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་བའི་རྨང་རྡོའི་ལས་གཞི་ལྟ་བུ་ལགས་ན་ཕྱི་བཤོལ་དུ་ཤོར་རུང་བ་ཞིག་གཏན་ནས་མ་ཡིན།
“Who are the real separatists?”
Information dissemination is the most important tool in carrying out any kind of action or campaign. However, if one’s ways of spreading information crosses the standard norms then that campaign is bound to become a meaningless stammer of a drunken man.
This year the peaceful Tibetan protesters were infiltrated and were misled to a wrong path. The China Television, Lhasa TV and others, while ignoring the truth, have excessively branded all Tibetans as separatists. This has caused an incurable communal injury between the Chinese brothers and sisters, and Tibetans leading to Chinese disliking the Tibetans and Tibetans holding animosity towards the Chinese. I, as a person, am forced to accept the fact that this was the biggest factor caused split among the nationalities.
Tibetans are driven to a desperate position because of them being accused of doing things, which they never did, and small incidents were exaggerated and paraded before the world. Even Tibetans who worked for the party for over two to three decades were accused and the Chinese news media, the experts that they are in fabricating lies, went to schools and universities where there are only a handful of Tibetan students to accuse them and to witch hunt them. Such excessive misinformation and wrongful acts have caused a huge chasm and disturbance in the minds of Tibetan officials and students who have absolute love for Chinese brothers and sisters and liking for the Communist Party of China. This has left a feeling of ‘racial hatred’ in their minds. This is the negative consequence of their incompetent reporting.
Under these circumstances our freedom of movements are restricted by roadblocks, checkpoints and ever-present military personals with guns pointed at us. I must strongly assert that confiscating the photographs of our beloved leader His Holiness the Dalai Lama, by burning them, and stamping them under the soldiers’ boots are the real causes of splitting the people. Detention of Tibetans for possessing His Holiness the Dalai Lama’s photographs, disparaging them for putting His Holiness’ pictures on their altars are the real causes of split amongst the nationalities. Unless you [the Chinese Government] are able to break our love and respect in our hearts, all your fruitless campaigns and activities will only strengthen our unity and love for one Tibetan brother to another.
I have always believed that soldiers are heroes protecting national security, building harmony amongst people and helping economic developments. However, this year all these proved wrong because of their biased actions, killing of innocent people, their plundering and ransacking of properties and shops, their expertise in suppressing dissents and their lawless marauding style. I state this based on facts and the actual events as it happened in Ngapa regions of Amdo and Kanlho regions [in Eastern Tibet.] If these things happened because of a few military officers and officials in local administration, then I can strongly say that you are the real agents splitting the nationalities.
Moreover, people at the local Public Security Bureaus, military and regional Communist Party cadres piled a large amount of fabricated, negative information and petitions in front of the Central Government in order to obtain huge sums of money to fund their so-called victories against protests and to continue their suppressive actions. How are these actions not meant to split the nationalities? A series of large-scale policy mistakes were made because the local level cadres were busy trying to please their bosses in the higher levels.
Why is the Communist Party of China silent like a man with one eye closed and ears gone deaf in face of such unlimited actions carried out to harm the unity of the nation and stability of the country? Lamas may make mistakes, leaders may make mistakes and the government too can make mistakes. But the time has come for those people responsible for causing harms and disunity be paraded before the public and be made answerable for their mistakes. If this can be done, we will still have some faith in improving our relationship with other nationalities and to build a harmonious society.
An image is built in the minds of both the Chinese people and Tibetan brothers and sisters of the other side as someone who is to be scared of and to have hatred towards each other. We ask: Why must they beat and torture our brothers and sisters this way? And by lying and fabricating wrong views, we have come to a state where even a Tibetan truck driver is scorned. The general impression being created is that of Tibetans as people who are not even worth to look at.
When we talk in more general terms, Tibetan and Chinese people have a long tradition of helping each other and have deep mutual respect and admiration. However, the portrayal of Tibetans in Chinese official media this year has left an image of Tibetans as enemies. Has this become a factor that would improve harmony or has it become a cause for its destruction? This is an issue that the leaders must think about; this is an issue that is worth thinking about because the harmony of the nation will be build on this foundation by taking positives actions on it. This is something that is never too late to pursue.
(Translated from Tibetan by Bhuchung D. Sonam)